Hoe kijk je naar de curves om de impact van omikron in te schatten? Laten we het voorbeeld nemen van de UK. Eerst de curve van de besmettingen, in feite de geregistreerde positieve tests. We zien een spectaculaire opgaande curve. De Britse experten hebben Downing Street 10 voorgespiegeld dat die zou stijgen tot 2 miljoen besmettingen per dag. We zitten nu na ruim een halve maand stijging op 130.000. Dat is veel in vergelijking met vorige pieken, maar zeer ver af van die 2 miljoen.
Epidemiologen gaan er in hun modellen blijkbaar nog steeds van uit dat de curves zonder maatregelen tot in de hemel groeien. Dat doen ze omdat ze denken dat alleen besmettingen of vaccins helpen om mensen immuun te maken. Niets anders remt het virus af. Vandaar hun torenhoge cijfers. Maar de realiteit is anders. Stap 2.
Het aantal “cases” (gevallen – positieve tests) neemt spectaculair toe. Dat is duidelijk. Belangrijk is ook het percentage toename in vergelijking met de vorige week. In deze grafiek is dat 30,3%. De voorbije dagen ziet u niet meer, maar dat was op een bepaald moment 70 %! Dat is iets dat we steeds weer terugzien in de curves van deze virussen: aan het begin is er een spectaculair hoge stijging, die gevolgd wordt door een vertraging. Daarna plafonneert het virus en wordt de daling ingezet. Stap 3. De curve over een periode van 1 maand. Die ziet er helemaal anders uit.
We zien dat net na 12 december de trage toename door omikron versneld wordt. Waarna een bijna lineaire (rechte) stijging te zien is die bij het begin iets sterker is en naar vandaag toe iets minder stijl wordt. De verschillen zijn klein maar ze zijn er. Dat zijn de versnelling in de groei en de vertraging in de groei. Let wel, groei is er steeds maar hij gaat sneller en dan trager. Zoals iedere keer weer. Dat fenomeen is nog duidelijker te zien in de grafiek van dit percentage verschil, waarop de versnelling en de vertraging van de groei af te lezen zijn. Stap 4.
Op deze grafiek zien we dus dat zo rond 19 december de groei het sterkst was. Op dat ogenblik was het reproductiegetal ook het hoogst. Let wel, dit zijn “cases”, en meer bepaald het gemiddelde van de 7 dagen daarvoor. Zo’n 3à4 dagen dus. Op zich zijn die “cases” niet de reële data van de besmettingen maar wel van de dag waarop de test is afgenomen. De besmettingen dateren meestal van zo’n 5 dagen eerder. Rond midden december 2021 was de versnelling in de UK op zijn hoogst. We zien dus dat vanaf 19 december de groei vertraagt. Er is nog steeds groei en omdat het aantal “cases” intussen hoog is, zijn de aantallen die erbij komen spectaculair hoog. Hoewel. 130.000 voor 60 miljoen inwoners, dat is naar Belgische normen een piek van 24.700. Niet zo ver van onze piek. Maar we gaan in de UK met omikron nog iets hoger. Het aantal gevallen zal dalen zodra de hiervoor staande grafiek van het “percentage” onder nul zakt. Dat is op het moment waarop het reproductiegetal dat gaandeweg daalt, ook op 1 zal staan. Zodra het reproductiegetal onder 1 staat, daalt het aantal “cases”.
Om dat te illustreren nemen we er even de Belgische curves bij. Het reproductiegetal van de ziekenhuisopnames zat op 3 december 2021 op 1. Vanaf 22 oktober 2021 was er bij ons al een gestage daling te zien. Wanneer de ziekenhuisopnames op 1 zitten daalt het aantal ziekenhuisopnames.
De navenante daling van het aantal besmettingen moet zich dan situeren een kleine 2 weken voordien. Dat weten we omdat het ongeveer een kleine 2 weken duurt voor de mensen in het hospitaal terecht komen. Wie besmet wordt, gaat meestal maar naar de dokter 5 à 6 dagen na de besmetting voor een test. De eerste dagen is deze test immers vals negatief, en de mensen voelen nog niets. Het is dus te verwachten dat het reproductiegetal van de geregistreerde positieve gevallen, zal aan 1 zijn gekomen zo’n week voor het reproductiegetal van de ziekenhuisopnames. En wat zien we op het percentage wijziging? Wel, op 26 november, 7 dagen voordat Rt van de ziekenhuizen tot op 1 is gedaald, is het percentage van de wijzigingen in het aantal cases gezakt naar nul.
Terug naar de UK nu. We weten dus dat de toename van het aantal gevallen vertraagt vanaf 19 december 2021. Behoorlijk stevig. Als de curve zich doorzet zal over een periode van zo’n 2 weken de omslag gehaald worden. Met zekerheid kunnen we dat niet zeggen, maar afgaande op de curve die er nu is, is dat plausibel. Het kan altijd zijn dat de curve plots weer begint te stijgen, of nog sterker te dalen. Afhankelijk bijvoorbeeld of er een massale uitbraak is ergens in de één of de andere stad. De verwachting is dus dat omikron een golf geeft van een ruime maand. We toetsen dat af met wat we in Zuid-Afrika zien. Stap 5.
In Zuid-Afrika is er ook een golf geweest van zo’n ruime maand. Een scherpe golf, scherper dan de andere golven van de andere varianten. Dat lijkt eigen te zijn aan omikron. Snel naar boven en terug naar beneden. De verwachting is dus niet dat omikron tot in de hemel gaat groeien en voor 2 miljoen gevallen per dag gaat zorgen in de UK. Andermaal werd de regering door paniekberichten gestuurd. Hetzelfde geldt dus voor Nederland. Wat we in Zuid-Afrika ook zien is dat het aantal overlijdens niet spectaculair is toegenomen. In vergelijking met de vorige golven bijzonder weinig is toegenomen trouwens. Stap 6.
Dat kan daar niet zo liggen aan de vaccinaties want slechts iets meer dan 40 % is gevaccineerd. Omikron blijkt dus een pak minder dodelijk te zijn. Toetsen we dat even af met de UK. Ook daar zien we in de curve van de overlijdens geen spectaculaire stijging vergelijkbaar met die van de besmettingen. We zien zelfs een behoorlijke daling van de overlijdens. Omikron is ook in de UK veel minder dodelijk. Stap 7.
En de hospitalisaties dan? Uit Zuid-Afrika kwam het nieuws dat er meer opnames waren bij kinderen. De hospitalen zouden “overspoeld” zijn geworden. Het zorgsysteem zou kraken. Achteraf blijkt dat dit alweer wat overdrijvingen waren in de pers en bij de virologen. In werkelijkheid was er waren er wat meer opnames, maar korter en met veel mildere symptomen. De druk op de zorg was niet zo hoog. Hetzelfde zien we in de UK. De curve van de hospitalisaties beweegt iets hoger maar niet vergelijkbaar met de curve van de “cases”. Het aantal patiënten in het hospitaal stijgt ook maar heel licht. Wat betekent dat er ook behoorlijk wat mensen terug ontslagen worden en de druk op de hospitalen niet erg toeneemt. Stap 8.
Zo. In 8 stappen hebben we geprobeerd u een beeld te geven hoe de curves in de UK en Zuid-Afrika de situatie door omikron helpen in te schatten. De vraag is nu wat de regering daarmee doet. Niets wellicht. In de plaats van deze gegevens in rekening te brengen de maatregelen terug te draaien, doet men wellicht gewoon niets. Zelfs niet in Nederland waar intussen een lockdown heerst. Terwijl de Nederlanders massaal dagelijks hun land ontvluchten om onze economie te verbeteren.
Dank u wel Rutten!